Czy warto wykonać badania diagnostyczne przed wizytą u dietetyka?

Badania diagnostyczne nie są obowiązkowe do wykonania przed wizytą u dietetyka, jeśli już decydujesz się na konsultację dietetyczną i chcesz aby dieta była indywidualnie przygotowana to warto sprawdzić w jakim stanie jest nasz organizm.

Zaleca się badania wykonywać raz w roku (chyba, że są wskazania wykonywania badań częściej), dlatego warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu i poprosić o zlecenie badań diagnostycznych. Jeśli decydujesz się samemu wykonać diagnostykę podstawowych parametrów to również wyniki powinny być skonsultowane z lekarzem, aby ocenił czy nie jest potrzebna dalsza diagnostyka. Wyniki badań udostępnione dietetykowi dają możliwość lepszego dopasowania diety do zapotrzebowania organizmu.

Które badania diagnostyczne są istotne?

Jest wiele parametrów, które można monitorować, lecz nie zawsze potrzebujemy tak rozszerzonych badań, o tym, które warto wykonać poinformuje Cię lekarz na wizycie. Jeśli ewentualnie nasze wyniki nie będą zadowalające, lekarz sam zdecyduje o rozszerzeniu badań diagnostycznych. Poniżej znajduje się propozycja panelu diagnostycznego, który bardzo dużo jest w stanie powiedzie o naszym zdrowiu.

Lista podstawowych badań:

pełna morfologia
OB
CRP
aminotransferaza asparaginowa
aminotransferaza alaninowa
profil lipidowy- cholesterol całkowity , LDL, HDL i TG
glukoza na czczo
insulina na czczo
hormony tarczycy- TSH, FT3, FT4
poziom witaminy D3
poziom witaminy B12
homocysteina

Badania diagnostyczne

Co oznaczają poszczególne parametry badań diagnostycznych?

Morfologia krwi obwodowej

Jest diagnostyką układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Dzięki niej dowiemy się czy nasze czerwone krwinki są odpowiednie, czy nie występuje niedokrwistość (czyli stan, obniżenia stężenia hemoglobiny, która rozprowadza tlen z płuc do wszystkich tkanek).

Układ czerwonokrwinkowy również wskaże nam odwodnienie i przewodnienie organizmu.

Jeśli chodzi o układ białokrwinkowy on uczestniczy w odpowiedzi immunologicznej np. na toczący się stan zapalny. Ten układ jest naszą obroną przed wirusami, bakteriami i patogenami.

Płytki krwi uczestniczą w krzepnięciu krwi i tworzeniu czopa hemostatycznego w miejscu uszkodzenia naczyń krwionośnych. Zapobiegają krwawieniu z ran, ich zaburzenie może wpływać na zmniejszoną lub zwiększoną krzepliwość krwi.

Markery stanu zapalnego

Jego wyniki pozwala stwierdzić, czy w organizmie toczy się jakikolwiek stan zapalny. Parametry te pomagają w diagnostyce i kontroli wielu chorób przebiegających z udziałem stanu zapalnego.

OB- Odczyn Biernackiego należy do grupy markerów stanu zapalnego w ludzkim organizmie, określa stan zapalny przewlekły.

CRP- białko C-reaktywne również należy do markerów stanu zapalnego w ludzkim organizmie, jest bardzo czuły w fazie ostrej stanu zapalnego.

Tak zwane "próby wątrobowe"- badania monitorujące pracę wątroby:

ASPAT-aminotransferaza asparaginianowa jest wskaźnikiem martwiczego uszkodzenia wątroby oraz alkoholowej choroby wątroby.

ALAT- aminotransferaza alaninowa - wskaźnik niealkoholowego stłuszczenia wątroby , wirusowego zapalenia wątroby oraz uszkodzenia polekowego.

W chorobach przewlekłych wątroby aktywność ALAT jest większa niż ASPAT.

Profil lipidowy:

-TC- stężenie całkowitego cholesterolu

-LDL- cholesterol frakcja LDL („zły” cholesterol)

-HDL- cholesterol frakcja HDL („dobry” cholesterol)

-TG- stężenie triglicerydów

Wszystkie te parametry określają nam ryzyko występowanie chorób sercowo-naczyniowych.

Gospodarka węglowodanowa:

-Glukoza na czczo

-Insulina na czczo

Te dwa parametry pomagają sprawdzić jak działa gospodarka węglowodanową, czy rozwija się insulinooporność albo cukrzyca.

Hormony tarczycy:

-TSH

-FT3

-FT4

Jest to panel diagnostyczny tarczycy, dzięki tym badaniom możemy sprawdzić czy nie występują zaburzenia endokrynologiczne związanych z nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy. Określa nam stan metaboliczny organizmu.

Witamina D3- ze względu na położenie geograficzne naszego kraju, organizm ma utrudnioną syntezę z promieni słonecznych i jej poziom jest konieczny do ustalenia dawki suplementacji.

Witamina B12- występuje powszechnie w żywności, ale jest często zaburzone jej wchłanianie np. w przypadku otyłości, niedożywieniu, w trakcie leczenia niektórymi lekami, u osób na diecie wegańskiej oraz przy zaburzeniach mikrobioty jelitowej.

Homocysteina - badanie określające stężenie homocysteiny we krwi wykonywane jest m.in. u pacjentów, u których zachodzi ryzyko występowania zbyt niskiego poziomu kwasu foliowego lub niedoboru witaminy B12 i B6. Podwyższony poziom homocysteiny może być obserwowany już wtedy, gdy stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego pozostaje jeszcze w granicach normy.

Nagromadzenie homocysteiny w organizmie uszkadza naczynia krwionośne i powoduje zaburzenia krzepliwości krwi.

Badania diagnostyczne

Jak prawidłowo przygotować się do badań diagnostycznych?

Aby wyniki badań mogły stanowić faktyczne źródło informacji o stanie zdrowia pacjenta należy się odpowiednio do badania przygotować.

1. Badanie wykonujemy na czczo ( 12 godzin od ostatniego posiłku), po przespanej nocy.

2. Przed badaniem można wypić niewielką ilość wody.

3. Dzień przed badaniem unikaj spożywania alkoholu i palenia papierosów.

4. Dzień przed badaniem unikaj intensywnego wysiłku fizycznego .

5. Jeśli przyjmujesz leki zapytaj lekarza czy należy je odstawić przed badaniem.

Piśmiennictwo:

1. Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E :Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. PZWL Warszawa 2018.

2. Górski J.: Fizjologia człowieka. PZWL Warszawa 2020

3. Grzymisławski M : Dietetyka kliniczna . PZWL Warszawa 2019

4. Ptak W., Ptak M., Szczepanik M.: Postawy immunologii. PZWL Warszawa 2017.

5. Rodwell V., Bender D., Botham K.M., Kennelly P.J., Weil P.A.: Biochemia Harpera. PZWL 2021.

6. Zahorska- Markiewicz B., Małecka-Tendera E., Olszanecka-Glinianowicz M., Chudek J.: Patofizjologia Kliniczna. Wydanie II 2020.